Paketli gıdalar, günlük yaşamda oldukça sık tüketilen ürünlerdir. Söz konusu ürünlerin ambalajının arka bölümünde küçük puntolarla yazılmış birtakım önemli bilgiler yer alır. İçerik, besin değeri gibi bilgilerden oluşan bu yazı ve tabloları dikkatlice okumak ne yediğinizi bilmeniz açısından önem arz eder. Gıda okuryazarlığı, paketli ürünlerin etiketinde yer alan yazıları anlayabilmek olarak tanımlanır.
Düzenli ve dengeli beslenmenin önemli yollarından biri, gıdaları bilinçli bir şekilde satın almaktır. Gıdaların üzerinde yer alan ürün etiketleri, satın aldığınız besinle ilgili önemli bilgiler içerir. Bu bilgileri doğru bir şekilde anlamak ise gıda bilincinin artmasına yardımcı olur. Gıda ve beslenme okuryazarlığının temel amacı, satın alınan ürünün etiketi üzerinde yazan bilgileri doğru bir şekilde anlamanızı sağlamaktır.
Gıda etiketi okuryazarlığı, tüketicilere hangi yiyeceklerden uzak durmaları gerektiği noktasında yardımcı olur. Yiyecek ve içecekler hakkında bilinçli karar vermek hem sağlık hem de çevrenin geleceği konusunda dikkatli adımlar atmanıza katkıda bulunur. Besinlerin, vücut sağlığına olan etkileri göz ardı edilemeyecek bir gerçektir. Tüketim noktasında doğru kararlar alabilmek adına küçük yaştan itibaren gıda okuryazarlığına gereken önemin verilmesi tavsiye edilir. Bilinçli bir tüketim alışkanlığı kazanma açısından da gıda etiketlerini karşılaştırabilme yeteneği kazanabilmek gerekir. Siz de gıda okuryazarlığı konusunda kendinizi ve sevdiklerinizi bilinçlendirerek önemli adımlar atabilirsiniz.
Nasıl Gıda Etiketi Okuryazarı Olunur?
Gıda okuryazarlığı, tüketicilerin beslenme ve günlük diyetlerini doğru bir şekilde planlamasına yardımcı olur. Paketli besinler üzerinde yer alan etiketleri anlamlandırabilme yeteneği olarak da tanımlanır. Etiketlerdeki bilgileri; analiz edebilmek, karşılaştırabilmek ve değerlendirebilmek noktasında tecrübe edinerek siz de gıdalar konusunda okuryazar olabilirsiniz. Gıda etiketi okuryazarlığı için öncelikle etiket üzerindeki bilgileri gruplara ayırmanız gerekir. Bu bilgiler çoğunlukla şu şekilde sıralanır:
- Porsiyon
- Kalori değeri
- Besin öğeleri
- Şeker miktarı
Gıda etiketlerinde belirtilen porsiyon bilgisi, paketli besinin miktarını ifade eder. Söz konusu bölümde tek bir porsiyonun büyüklüğü net bir şekilde yazılır. Bunun yanı sıra paket başına toplam porsiyon miktarı da yine etiket üzerindedir. Kalori değeri ise gıdanın porsiyon başına düşen miktarını anlamanızı sağlar. Kalorinin yağdan gelen miktarı da benzer şekilde ambalajın arkasındaki tabloda görülebilir.
Besin değeri tablosu, satın aldığınız gıdanın; yağ, doymuş yağ, kolesterol ve sodyum miktarını açıklar. Bu tabloyu incelerken günlük tüketilmesi gereken miktarları göz önünde bulundurmak son derece önemlidir. Özellikle doymuş yağ ve tuz miktarını günlük olarak sınırlamak için gıda okuryazarlığına özen gösterilmesi gerekir. Günlük tüketim miktarı kişinin; yaş, kilo, genel sağlık durumu gibi hususlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Gıda okuryazarı olmak için etiket değerlerini analiz edebilmenin yanında kendinizi tanımanız da önemlidir.
Besin etiketi okurken dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur ise gıdanın şeker miktarıdır. Gıdanın içerisinde bulunan şeker miktarı ürünün farklı kategorilerde yer almasını sağlar. Çok ve az şekerli gıdaları, ürün etiketine bakarak tespit etmeniz mümkündür. Örneğin, 100 gramlık bir gıdada 10 gr şeker bulunması söz konusu ürünün dikkatli tüketilmesi gerektiğine işaret eder. Tüm bu hususları dikkate alarak siz de tükettiğiniz besinler hakkında daha bilinçli olabilir, dengeli ve düzenli beslenme konusunda önemli adımlar atabilirsiniz.
Beslenmeyle ilgili bilgileri değerlendirmek gıdalar hakkında doğru kararlar alıp uygulamanıza katkı sağlar. Özellikle dengeli beslenmek isteyen bireylerin, gıda etiketi okuryazarlığı konusunda yetkin olması son derece önemlidir. Bu yetkinlik gıda sürdürülebilirliği açısından da oldukça gereklidir. Gıda etiketi okuryazarlığının bir diğer amacı da besin israfının önüne geçmektir. Yiyecek ve içecek miktarının seçiminde bilinçli kararlar vermek bu israfı engellemeye önemli bir ölçüde katkı sağlar.
